Dodenherdenking, 4 mei

De herdenking is voor iedereen toegankelijk en begint om 19.30 uur. Fanfareorkest Wilhelmina verzorgt de muzikale omlijsting samen met het Eindhovense mannenkoor La Bonne Esperance.

Burgemeester John Jorritsma legt namens de Eindhovense bevolking de eerste krans, gevolgd door vertegenwoordigers van diverse organisaties. Hierna kunnen ook de overige aanwezigen bloemen leggen. Na de plechtigheid is er in de aula van begraafplaats koffie/thee voor de aanwezigen.

Eerder was er om 18:00 uur een herdenking bij het Philips Monument aan de Glaslaan in Eindhoven, hier hield Sylvia van Es, President Philips Nederland, een toespraak die u hieronder kunt lezen.

Van harte welkom …

In het bijzonder ook voor de leerlingen van Aloysius De Roosten.

Gelukkig kunnen we vandaag weer als vanouds bij elkaar komen. De afgelopen twee jaar was dit helaas niet mogelijk. Ik bedank Hans de Jong en Joyce van Nielen dat zij in beide jaren – mede namens ons allen – zorg hebben gedragen voor een waardige kranslegging.

Op maandag 3 mei 1943 zijn op enige tientallen meters van waar we nu staan – iets voorbij de Portiersloge – zeven mannen geëxecuteerd, waaronder vier werknemers van Philips. Zij waren eerder op die dag gearresteerd wegens betrokkenheid bij de April-Mei staking. Dat was een groot landelijk protest tegen het Duitse voornemen om de militairen uit het voormalige Nederlandse leger in krijgsgevangenschap naar Duitsland af te voeren. Na een paar dagen van actie werd de staking op 3 mei door de Duitse bezettingsautoriteiten met meedogenloze terreur en schijnprocessen beëindigd.Volstrekt willekeurig zijn er op die maandag in Eindhoven en elders mensen aangehouden.
Eén van hen was de 32-jarige Jan Eilers, werkzaam in onze elektronenbuizenfabriek. Hij staakte niet, maar had die dag vrij genomen om met zijn zwangere vrouw naar de huisarts te gaan. Thuis werd hij opgepakt. De verklaring die hij aflegde tegenover een tribunaal van SS-officieren is bewaard gebleven. Aan hem werd de vraag gesteld of hij met de stakers sympathiseerde. Jan Eilers antwoordde daarop bevestigend. Dit was voldoende om hem te veroordelen en een paar uur later te executeren. Ook de zes andere mannen waren willekeurige slachtoffers. Naast de vier Philips’ werknemers betrof het een werknemer van Bata in Best, een werknemer van een Eindhovense sigarenfabrikant en een landarbeider.

Vandaag gedenken we hen in het bijzonder: Piet Verhoeven, Willem van Beek, Jan Eilers, Jan Gielen, Peter van Kempen, Gerard Werts, en Simon van Zandvliet

Frits Philips nam al direct na de bevrijding van Eindhoven het initiatief om de slachtoffers van de April-Mei staking ieder jaar op 3 mei te herdenken. Op de plaats van executie werd een tijdelijk monument opgericht, dat een paar jaar later werd vervangen door het huidige Oorlogsmonument van de bekende Nederlandse beeldhouwer Fred Carasso. Hierop zijn 213 namen aangebracht van Nederlandse Philips’ werknemers die tijdens de Tweede Wereldoorlog zijn overleden als gevolg van geweld of ontbering. Zij zijn omgekomen in concentratiekampen en in werkkampen, bij de bombardementen op Eindhoven, als verzetsstrijder of als soldaat in het Nederlandse leger.
De vier eerste namen op het monument zijn die van de betrokken Philips-medewerkers bij de April-Mei staking. Tot in de jaren negentig van de vorige eeuw vond de herdenking van de oorlogsslachtoffers bij Philips altijd plaats op 3 mei. Tegenwoordig hebben we ons aangesloten bij de Nationale Dodenherdenking van 4 mei.