Freedom Lecture van Hans Noach

Freedom Lecture 2012

Goedenmorgen………

Nadat er een inleiding is gegeven wil ik toch graag vertellen wie er voor dit uitverkoren publiek staat. Het is een bijzondere eer dat de Stichting 18 September zich tot mij heeft gewend om de Freedom Speech tijdens de 68 ste Bevrijdingsdag van Eindhoven te houden.

Hier te spreken is voor mij een aangrijpende opdracht, vooral in acht nemende dat hier sprake is van het tijdperk van de 2de W.O .

Ons verleden, en het zelf beleven daarvan tijdens een van de meest ingrijpende oorlogen in de laatste honderd jaar, heeft onze denkwijze blijvend beinvloedt tot op de dag van vandaag. Het is een belangrijke factor bij al wat zich afspeelt in deze wereld.

We moeten ervoor zorgen en vermijden niet meer blind te zijn en met open ogen en oprechte blik onze toekomst tegemoet te treden.

Wij zijn hier om de bevrijding van Eindhoven te vieren en meer dan dat het beëindigen van de bezetting en de tirannie .

Gedurende meer dan vier donkere jaren hebben hier de inwoners geleden en dat tijdperk heeft zonder twijfel bij een ieder zijn stempel achtergelaten.

Het is een voorrecht voor mij hier samen met jullie te herdenken al de soldaten die hun leven gaven om ons Nederlanders en andere Europese landen te bevrijden, of duidelijker gezegd die ons en de generaties voor ons de vrijheid teruggaven. De gevallen soldaten waren afkomstig uit Amerika, Engeland ,Canada,Rusland en nog vele andere landen, maar waar we duidelijke de klemtoon op moeten leggen is dat ze hebben gevochten niet voor hun eigen Hometown alswel voor de bevrijding van Europa! En daarvoor hun leven hebben gegeven! Wie zich daarvan wil overtuigen kan de Amerikaanse legerbegraafplaats bij Margraten of alle andere militaire begraafplaatsen in Nederland zien en bezoeken.

Als wij nu dus ons verleden onder ogen zien kunnen we daarmee onze toekomst verrijken ,ondanks dat het verschillende gevoelens opwekt bij menigeen.

Voordat ik verder ga te vertellen over mijn ervaringen en overpeinzingen moet ik eerst ons dwz mijn echtgenote Ruth en ik Hans-en in ‘t Hebreeuws Nathan , aan jullie voorstellen. Wij zijn speciaal voor dit gebeuren naar Nederland gekomen.

Ruth , is in Bloemendaal geboren in een gezin van vier en haar vader was grossier van vitrages.

Ik ben een geboren Eindhovenaar uit de St. Catharina straat bij het Wilhelmina plein, en kom uit een gezin van zes waarbij ik de jongste was en dan nog twee oudere broers en een zuster . Mijn vader was werkzaam bij Philips als procuratiehouder . Ik ben nu 77 jaar oud. Mijn Ouders en twee broers hebben de oorlog niet overleefd en mijn zuster leeft zoals wij ,in Israël.

Ik ben er altijd trots op geweest een geboren Eindhovenaar te zijn en dat speciaal dankzij een van de grootste persoonlijkheden uit Eindhovens verleden en de Nederlandse historie. Zijnde een man van internationaal allure namelijk “Meneer” zoals hij werd aangesproken Frits Philips en daarover zal ik nadien uitgebreid spreken.

Wij behoren tot de Joodse gemeenschap en mijn voorouders waren voor zover bekend al woonachtig in Nederland vanaf de 18de eeuw. Ons verleden en de opgedane ervaringen zijn het hoofonderwerp van deze lezing en daarbij wil ik twee aspecten onder ogen nemen, namelijk de ervaring opgedaan door Ruth als een eenzaam ondergedoken kind gedurende drie jaar en mijn concentratiekampen ervaring.

Wij waren in 1940-1945 jong ,maar met al wat wij beleefd hebben in dat tijdperk verlies je als kind van 7 tot 10 jaar oud iedere correlatie met een beslissend gedeelte uit je jeugd. Je slaat dan ook een essentieel deel van je ontwikkeling als kind over en staat als een volledig volwassen mens tegenover het leven ondanks de officiële kinderleeftijd.

Vele mensen, ook van de hier aanwezigen, hebben een onvergetelijke en vaak ook droevige levenservaring achter zich en die zal hun altijd achtervolgen en soms zelfs verscherpen tot het einde hunner dagen. Zo gaat het dan ook vanzelfsprekend met ons.

Zes jaar geleden heeft de film en communicatie afdeling van een middelbare school, nabij onze woonplaats, op zich genomen het verhaal van het Nederlandse Jodendom voor,tijdens en na de Tweede Wereldoorlog te vereeuwigen. In de Israëlische maatschappij was het totaal onbekend wat zich in Nederland heeft afgespeeld gedurende de Tweede Wereldoorlog behalve en alleen vanzelfsprekend het wereldberoemde ” Dagboek van Anne Frank”.

De school heeft zich tot mij gewend om hen raad te geven en te assisteren met het maken van de film. Ik heb toen als eerste voorwaarde gesteld dat we niet alleen over mijn kampervaring zouden spreken alswel ook over het onderwerp de onderduik van Joden bij verzetsmensen en de gevaren van dien.

Meer dan 80% van de Nederlands Joodse bevolking heeft de oorlog niet overleefd en zijn slachtoffer geworden van het programma van de nazies en handlangers om het Jodendom systematisch uit te roeien . Ook andere groeperingen zoals zigeuners ,dementen en homoseksuelen hebben hetzelfde lot geleden. Na het land Polen hebben de nazies in Nederland proportioneel genomen het grootste uitroeiings percentage geboekt in West Europa .

Hoe dat kon gebeuren is een onderwerp waar vele redenen voor zijn ,zoals onder andere het aangeboren naïeve vertrouwen in de overheid, het verraad, het krijgen van geld voor iedere aangegeven Jood en de roof van hun bezittingen, maar ook het ontbreken bij veel Joden van de financiële middelen om onder te kunnen duiken of een duikplaats te vinden.

Het is niet makkelijk mijn persoonlijke verleden in de tweede Wereldoorlog hier gedeeltelijk bloot te leggen ,maar het is noodzakelijk. Daar er heden ten dage niet weinig mensen en politici zijn die beweren dat het verhaal van de Holocaust een verzinsel is. Uit eigen ervaring kan ik met zekerheid zeggen dat het uitroeiingssysteem van de Duitsers daadwerkelijk is uitgevoerd met het ongelooflijke aantal mensen die er het slachtoffer van zijn geworden.

Mijn Vader was een Philipsemployee en dat bleek later de redding te zijn geweest van mijn zuster en mij.

De Duitse bezetter eiste al vrij snel na het begin van de oorlog dat al degenen die van Joodse afkomst waren geen leidinggevende functies meer mochten bekleden in bedrijven of bij de overheid, en dat gold dus ook voor het Joodse personeel van Philips. De directie van het bedrijf in Eindhoven besloot in overleg met de bezetter een aparte werkplaats op te zetten voor al het Joodse personeel. Dat met de bedoeling ze daarmee te beschermen tegen de bezetter. De productie van de Philipsfabrieken was van groots belang voor de Duitsers en dat gaf de Philips Directie een zekere ,maar niet grote macht om voorwaarden te stellen aan de Duitsers.

Desalniettemin in de maand Augustus 1943 werd al het Joodse personeel uit de werkplaats gevangen genomen en naar het concentratie kamp Vught gebracht.

De achter gebleven families van het personeel stonden op die dag voor het dilemma of met de mannen mee te gaan naar het kamp Vught,zoals vereist door de bezetter om dan zogenaamd later naar werkkampen in Oost Europa te worden gestuurd of… onder te duiken. De achtergeblevenen moesten in een dag besluiten of mee te gaan met de Vader des huizes of hem alleen te laten in het kamp . Toen kwam dan ook voor mij het belangrijke moment waarop mijn Moeder die mij opwachtte toen ik van school kwam mij riep .Ze stond in een portiek van een huis in onze straat en vroeg haar 8 achtjarige zoontje ,dat ben ik dus ,om zelf de keuze te maken of ik mee ging naar het kamp of ging onderduiken. Deze handelwijze van mijn Moeder om haar zoontje de keuze zelf te geven zie ik tot op de dag van heden als een heldendaad van haar zijde. Welke Moeder kan de geestelijke kracht en moed opbrengen om haar kind voor zichzelf te laten beslissen welke onbekende toekomst hij tegemoet zal gaan. Ik besloot met de hele familie mee te gaan naar Vught.

In het kamp Vught besloot de Directie van Philips, weer in overleg met de Duitsers , een werkplaats op te richten speciaal voor het afgevoerde en gevangen genomen  personeel . De voorwaarden van Philips aan de Duitsers tot deze speciale gang van zaken was :

1. dat de leiders van de werkplaats dagelijks uit Eindhoven zouden komen
2. het personeel door Philips zelf zou worden uitgekozen zodat ze hun mensen in het oog hielden en daarmee hoopten te besparen en
3. dat er voor de middagmaaltijd speciaal uit Eindhoven een warme maaltijd voor de werkers van het bedrijf zou worden aangevoerd, En dat was een uitermate belangrijke voorziening in tegenstelling tot het algemene kampvoedsel. Dat Philipseten werd de Philiprak genoemd!

In de nacht van 2 Juli 1944 terwijl er niemand van de Philips directie ter plaatse was zijn alle mannen apart en vrouwen en kinderen apart opgejaagd  naar veewagens van een goederentrein die  klaar stond en daarin werden we opgesloten. Er was stro op de grond en wat voedsel voor 55 man of vrouw per veewagen . Toen begon de treinrit van vier ontstellende dagen   ,waarbij wij natuurlijk geen benul hadden waarheen we reden. Eens per dag kregen we een portie droog brood en wat worst en na veel geschreeuw wat water. Over hoe dat verder ging wil ik liever niet  in verdere finesses treden en dat jullie besparen.

De regels van het spel des leven begonnen een totale omwenteling voor ons te krijgen.

Eén keer zijn we onderweg gestopt en mochten we uit de wagon. En als klein jongentje ben ik toen gehold naar mijn Vader en broers en dat was de laatste keer dat ik  voor een paar minuten met ze heb gesproken .

De locomotieven die de treinen trokken werden  door   Nederlandse machinisten gestookt en gereden en dat zonder gevoelswroegingen ,zoals sommigen van hen het later zelf hebben gezegd. Hierbij  moet ik ook noemen de vele politieagenten die hun taak bij het verzamelen van de Joden voor het zenden naar de kampen met grote ijver hebben vervuld. Over al degenen die getracht hebben de achtervolgden te helpen kom ik later terug.

In het kamp Vught besloot de Directie van Philips, weer in overleg met de Duitsers , een werkplaats op te richten speciaal voor het afgevoerde en gevangen genomen  personeel . De voorwaarden van Philips aan de Duitsers tot deze speciale gang van zaken was :

1. dat de leiders van de werkplaats dagelijks uit Eindhoven zouden komen
2. het personeel door Philips zelf zou worden uitgekozen zodat ze hun mensen in het oog hielden en daarmee hoopten te besparen en
3. dat er voor de middagmaaltijd speciaal uit Eindhoven een warme maaltijd voor de werkers van het bedrijf zou worden aangevoerd, En dat was een uitermate belangrijke voorziening in tegenstelling tot het algemene kampvoedsel. Dat Philipseten werd de Philiprak genoemd!

In de nacht van 2 Juli 1944 terwijl er niemand van de Philips directie ter plaatse was zijn alle mannen apart en vrouwen en kinderen apart opgejaagd  naar veewagens van een goederentrein die  klaar stond en daarin werden we opgesloten. Er was stro op de grond en wat voedsel voor 55 man of vrouw per veewagen . Toen begon de treinrit van vier ontstellende dagen   ,waarbij wij natuurlijk geen benul hadden waarheen we reden. Eens per dag kregen we een portie droog brood en wat worst en na veel geschreeuw wat water. Over hoe dat verder ging wil ik liever niet  in verdere finesses treden en dat jullie besparen.

De regels van het spel des leven begonnen een totale omwenteling voor ons te krijgen.

Eén keer zijn we onderweg gestopt en mochten we uit de wagon. En als klein jongentje ben ik toen gehold naar mijn Vader en broers en dat was de laatste keer dat ik  voor een paar minuten met ze heb gesproken .

De locomotieven die de treinen trokken werden  door   Nederlandse machinisten gestookt en gereden en dat zonder gevoelswroegingen ,zoals sommigen van hen het later zelf hebben gezegd. Hierbij  moet ik ook noemen de vele politieagenten die hun taak bij het verzamelen van de Joden voor het zenden naar de kampen met grote ijver hebben vervuld. Over al degenen die getracht hebben de achtervolgden te helpen kom ik later terug

Na vier dagen kwamen we ‘s nachts om 11 uur in het donker aan in Birkenau en moesten we eerst een uur wachten totdat een lange goederentrein was ontladen van de Hongaarse mannen, vrouwen, kinderen en oude van dagen. Nadat ze allemaal uitgestapt waren werden ze opgedreven met veel geschreeuw en geduw en holden langs ons heen en naar we later zouden begrijpen rechtstreeks naar de douchzalen oftewel gaskamers gingen en daarna onmiddellijk gecremeerd werden. Het is belangrijk te weten dat crematie bij de Joden uit geloofsovertuiging verboden is , daar in het eerste boek ” Genesis ” van de bijbel staat geschreven “van stof zijt ge tot stof zult ge wederkeren” en dus niet tot as.

Toen moesten wij ,de Philipsgroep, uitstappen en in de rij gaan staan om het kamp in te gaan ,dwz alleen de vrouwen en de 15 Nederlandse kinderen . Iedereen spreekt over Auschwitz ,maar het grote uitroeiings kamp was Birkenau waar de grote gaskamers en crematoria stonden. Er waren vele uitroeiingskampen zoals Sobibor,Treblinka ,Majdanek en nog vele andere kampen maar Birkenau was het grootste. Het treinverkeer met het aanvoeren van mensen die ter dood waren opgeschreven reed af en aan en dat alles uitgevoerd met de Duitse punktlichkeit .

We zijn in Birkenau aangekomen als Philipsgroep met 496 mannen, vrouwen en 15 kinderen. De mannelijke Philipsgroep ging naar het kamp Auschwitz op drie en halve kilometer afstand . Het bijzondere van onze groep was dat we niet geselecteerd werden, zoals het wel met anderen ging die niet rechtstreeks naar de gaskamers gingen. En nog meer bijzonder was het dat de 15 kinderen levend het kamp ingingen wat nooit gebeurde en dus exceptioneel was en is gebleven. Wij d.w.z. de vrouwen en kinderen werden door de zwarte modder naar een douchezaal zonder ramen gedreven en moesten ons allemaal volledig ontkleden en zo zijn we daar gehouden ,naakt, gedurende twee dagen en zonder enige bezitting bij ons en werden we door kampbeulen mishandeld .

Het vernederen en doden van de Joden die in de ogen van de Duitsers en hun handlangers niet als volwaardige mensen werden aangezien , was een handelwijze die met opzet en op vernuftige wijze is uitgevoerd .

Alle kinderen die dagelijks uit heel Europa aankwamen gingen rechtstreeks naar de gaskamers, behalve tweelingen en dwergen want hen misbruikten ze voor medische proeven en experimenten.

Wat wij hebben gezien en meegemaakt gedurende 8 maanden dat wij in Birkenau zijn geweest is voor een normaal mens onbegrijpelijk en niet te overzien of te begrijpen. De gemiddelde overlevingskans in ‘t kamp was twee maanden omdat de ondervoeding en ziektes toegrepen. Wij zijn door die hel heen gekomen gedurende acht maanden.

De bij ons aangeleerde schaamte gevoelens en puriteinse denkwijzen en opvoeding zijn in een dag na aankomst in de rook van de crematoria van Birkenau opgegaan .

De duivel was een onnozele leerling bij het gedrag van de Duitsers en handlangers. Hoe hebben ze deze grootste georganiseerde mensenhaat en deze aangeboren of bijgebrachte afschuw kunnen uitvoeren zonder zelfs de gehaatten min of meer te kennen ?

In de totale wereldbevolking zijn de Joden 0,02 %, maar ze behoorden tot het hoofdthema bij het oprichten van het nazisme.

Dit bewind is voortgekomen uit het volk dat op de bres van de cultuur van Europa heeft gestaan. Uit Duitsland komen de grootste denkers, zoals Nietzsche, Goethe en componisten die toonaangevend zijn bij alle concerten zoals Bach, Beethoven, Schubert en anderen, maar is het al met al voor hen toch mogelijk geweest af te dalen naar de onbegrijpelijke bruutheid.

Aangekomen in deze hel veranderen alle gedrags patronen voor een ieder die het hoopt te overleven ,want ieder mens draagt met zich mee het streven naar verbetering.

Alle preferenties bij de mensen vielen in het niet. Een ieder verwerkte voor zichzelf de dagelijkse ervaring en een duidelijk voorbeeld van het verwerken daarvan zijn twee schrijvers die na de oorlog hun kamp ervaring hebben beschreven. De wereldberoemde Italiaanse schrijver Primo Levy en Dr. Cohen uit Eindhoven die twee barakken van elkaar hebben gezeten en dus min of meer hetzelfde hebben meegemaakt. Maar beide hebben met hun eigen inzicht hun kampervaring op verschillende wijze opgeschreven .

Mijn Moeder was afgezonderd van haar twee kinderen. Ze was een begaafd schrijfster maar heeft tijdens ons verblijf aldaar tegen mijn zuster gezegd ,dat indien ze ooit levend uit het kamp terug zou komen nooit zou kunnen beschrijven wat ze daar heeft meegemaakt. Ze heeft het niet mogen beleven ,want twee dagen voor de bevrijding is ze bezweken aan uitputting en het zelfde lot is mijn vader overkomen een paar dagen later in een ander kamp waar hij zich bevond. Dat zijn we pas 45 jaar later te weten gekomen. Onze twee broers zijn tijdens een barbaars zieken transport naar Dachau omgekomen. Specifiek over dat transport heeft later de schrijver Ed Hoornik een artikel geschreven.

Nadat we dus uiteindelijk het kamp ingingen in povere gevangeniskleren werden we getatoeëerd en kregen we een gevangennummer op de arm ,dat we snel in ‘t duits uit ‘t hoofd moesten leren want bij urenlange appellen, dagelijks, werd je nummer genoemd en niet je naam.